Φωνολογικά Φαινόμενα Της Μεγαρικής Διαλέκτου - ΕΛΕΟΝΩΡΑ ΔΗΜΕΛΑ

Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύτηκε στο 2ο τόμο του περιοδικού PWPL (Patras Working Papers on Linguistics) και το δημοσιεύω χωρίς καμία αλλαγη.
http://pwpl.lis.upatras.gr/index.php/pwpl/article/view/58/68


Abstract

This paper deals with the phonological phenomena in the Modern Greek dialect of Megara. The dialect of Megara, sharing similarities with the dialects of Kymi and Aigina (cf. Kontosopoulos [1994] 2006), is placed in the so calledold Athenian dialectal group (cf. Newton 1972), as it retains various characteristics of the old Athenian dialect which is no longer in use. Elaborating on oral and written data, we discuss the following phenomena: i) the pronunciation ofυ as [u] or [ju], ii) tsitakismos or depalatalization, according to Pantelidis (2009) and Newton (1972) respectively, iii) the epenthesis of /γ/, and iv) the primary hiatus.

Key-words: phonological characteristics, dialect, idiom, depalatalization, palatalization, tsitakismos, softening, epenthesis.

1. Εισαγωγή[1]
Η μελέτη του μεγαρικού ιδιώματος παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όχι μόνο λόγω της γεωγραφικής του κατανομής, αλλά και λόγω της σύνδεσής του με τη διάλεκτο[2] των παλαιών Αθηναϊκών η οποία δε βρίσκεται πλέον εν χρήσει (βλ. Χατζιδάκις, 1915-6• Μπεναρδής, 2005• Newton, 1972•). Αναλυτικότερα, απαντά σε μία περιοχή η οποία περιβάλλεται από χωριά με Αρβανιτόφωνους ομιλητές ή ομιλητές της Κοινής Νέας Ελληνικής (εφεξής ΚΝΕ), και εμφανίζει ιδιαίτερες ομοιότητες με την Παλαιά Αθηναϊκή, η οποία αντικαταστάθηκε σταδιακά (ήδη από τον 19ο αι., βλ. Καρατζάς, 1940, 1944• Newton, 1972) από τη Νέα Αθηναϊκή (ή ΚΝΕ), μια διάλεκτο δημιουργημένη βάσει των Πελοποννησιακών και Επτανησιακών ιδιωμάτων (βλ. Παντελίδης, 2001, 2007• Κεχαγιόγλου, 1999• Κοντοσόπουλος, 1999• Browning, 1995• Μπαμπινιώτης, 1998• Μέρτζιος, 1964).
Αν και βρίσκεται στη ζώνη του ίντα[3] (βλ. Κοντοσόπουλος 1983-4), δεν κατατάσσεται στα νότια[4] ιδιώματα, εξαιτίας των φωνολογικών (βλ. κεφάλαια 2 και 5)και μορφολογικών (βλ. Παντελίδη, στον ίδιο τόμο) χαρακτηριστικών του. Όπως θα καταστήσουμε έκδηλο ακολούθως, παρουσιάζει φωνολογικές ομοιότητες με τα ιδιώματα της Κύμης (Χατζιδάκις, 1915-6• Αλεξανδρής, 1958), της Αίγινας (Thumb 1891) αλλά και της Μάνης (Mirambel, 1929• Βαγιακάκος, 1953).

Στην παρούσα μελέτη, προσεγγίζω τα παρακάτω φωνολογικά φαινόμενα:

α) Προφορά του υ σε ου/ιου, όπως κρούσταλλο [krústalo] αντί για κρύσταλλο [krístalo] ή φουσάω [fusáo] αντί γιαφυσάω [fιsáo]. Το φαινόμενο αυτό (βλ. κεφ. 2) παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ως προς τις ιστορικές ερμηνείες που έχουν έως τώρα δοθεί, και ως προς τη συγχρονική του κατανομή στη διάλεκτο, καθώς δεν περιορίζεται σε λέξεις που περιέχουν υ (π.χ. περουχάω (> περιχύνω), γιούνεται (> γίνεται).
β) Τσιτακισμός ή απουρανικοποίηση (depalatalization, βλ. Newton, 1972), όπως βερυκοτσέα [verikotséa] αντί γιαβερυκοκιά [verikocá] ή δοκανίτσι [ðοkanítsi] αντί για δεκανίκι [ðekanítsi]. Ο τσιτακισμός (βλ. κεφ. 3) αποτελεί κοινό διαλεκτικό χαρακτηριστικό (ισόγλωσσο) πολλών βόρειων και νότιων ιδιωμάτων της νεοελληνικής διαλεκτικής ποικιλίας.
γ) Επένθεση του /γ/ στα όρια μορφημάτων, όπως δουλεύγω [ðulévγο] αντί για δουλεύω [ðulévο] ή κουρεύγω [kurévγο] αντί για κουρεύω [kurévο]. Πρόκειται για ένα φαινόμενο (βλ. κεφ. 4) το οποίο επίσης απαντά όχι μόνο σε νότια αλλά και σε βόρεια ιδιώματα.
δ) Απουσία συνίζησης, όπως φασκομηλέα [faskomiléa] αντί για φασκομηλιά [faskomiʎá] ή μαχαιρέα [maçeréa] αντί για μαχαιριά [[maçerʝá]. Η παρουσία/ απουσία συνίζησης[5] στη διαλεκτική ποικιλία της ελληνικής αποτελεί προσφιλές θέμα διερεύνησης τόσο στη συγχρονική και όσο και στη διαχρονική του διάσταση (βλ. κεφ. 5).

Diccionario Basico de Linguistica.- Luna Traill

Ποιός και Πώς κρίνει ένα διδακτικό βιβλίο;

Επιτέλους και μια συλλογική αντίδραση από τους Γλωσσολόγους κατά των υποτιθέμενων "επιστημονικών" άρθρων τα οποία κυκλοφορούν στον ιστοχώρο και κατηγορούν μαζικά και με τον πιο χυδαίο τρόπο τους επιστήμονες-συγγραφείς βιβλίων που διδάσκονται στα σχολεία μας, δημιουργώντας "κατεστημένο γνώσης" στα διάφορα blogs και συμβουλεύονται διάφοροι "γλωσσοαμύντορες" για να αντλήσουν "επιχειρήματα". Είναι πολύ επικίνδυνο για τους γονείς και τους μαθητές, που αναζητώντας πληροφορίες για την γλώσσα να παραπληροφορούνται με αυτόν τον τρόπο και να "ιδανικοποιούν" τέτοιες γελοίες και αντιεπιστημονικές θέσεις. Παραθέτω, λοιπόν, την απάντηση που έδωσε η ελληνικη Γλωσσολογική κοινότητα στο άρθρο της παιδαγωγού(;) Κας Χρυσού κατά των συγγραφέων του βιβλίου της Γραμματικής της Δ΄και Ε΄Δημοτικού και η οποία-παρά την κατάρτισή(;) της- αγνοεί βασικές αρχές της Γραμματικής και θεμελιώδεις αρχές της γλωσσολογίας και διδάσκει σύμφωνα με την δική της πεποίθηση και πιστεύω της και όχι με αυτό που υποχρεώνεται να διδάξει...άλλωστε στην Ελλάδα ζούμε και όλοι μας είμαστε(δυνητικά) Γλωσσολόγοι,Ιστορικοί,Γιατροί, Σεισμολόγοι κι ό,τι άλλο μας βολεύει...

  ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΤΗΣ Ε' ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Τις τελευταίες μέρες γίναμε μάρτυρες μιας μαζικής επίθεσης εναντίον του νέου σχολικού εγχειριδίου γραμματικής για το δημοτικό σχολείο, με τον τίτλο «Γραμματική Ε΄ και Στ΄ ημοτικού» (το οποίο διανέμεται στα σχολεία της χώρας από τον Νοέμβριο του 2011), και των συγγραφέων του. Με αστραπιαία ταχύτητα εκατοντάδες ιστότοποι στο διαδίκτυο έσπευσαν να αναπαραγάγουν και να διαδώσουν ένα κείμενο πολεμικής το οποίο υπογράφεται από την κ. Μαρία Χρυσού, δασκάλα στο 1ο ημοτικό Σχολείο Ραφήνας, και αναρτήθηκε την 28η Ιουνίου 2012 στον ιστότοπο του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π.Ε. «Αλέξανδρος ελμούζος» [http://www.syllogosdelmouzos.gr/index.php/2011-12- 19-06-58-25/572-1]. Στο κείμενο αυτό, με τον τίτλο «Η ελληνική γλώσσα πρέπει να μείνει ανέπαφη» η κ. Χρυσού κατηγορεί τους συγγραφείς του εγχειριδίου ότι καταργούν από την ελληνική γλώσσα τα φωνήεντα ήτα, ύψιλον και ωμέγα, καθώς και τα σύμφωνα ξι και ψι, ενώ προσθέτουν τον (κατά τη γνώμη της) «δίφθογγο» ου καθώς και τα δίψηφα μπ, ντ και γκ.

Οι μαθησιακές δυσκολίες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση-Παντελιάδου, Πατσιοδήμου,Μπότσας

Οι μαθησιακές δυσκολίες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση-Παντελιάδου

Αγγλο-Ελληνικό γλωσσάρι γλωσσολογίας - Γ.Ι. Ξυδόπουλος

αγγλοελληνικό γλωσσάρι γλωσσολογίας

Η Συστημική-Λειτουργική Γραμματική του Μ.Α.Κ Haliday (Functional Grammar)

Μία συνοπτική παρουσίαση της Λειτουργικής Γραμματικής από την Χ.Λύκου στο περιοδικό Γλωσσικός Υπολογιστής. Το άρθρο δημοσιεύεται στον παρακάτω σύνδεσμο:

http://www.komvos.edu.gr/periodiko/periodiko2nd/articles/print/lykoy/index.htm

Cambio pragmático y cambio gramatical

elies.rediris.es/  EMILIO RIDRUEJO
Universidad de Valladolid

1. Frente a las tendencias dominantes en la lingüística en gran parte de la segunda mitad del siglo XX, en las que faltaba casi por completo el interés por la evolución de las lenguas, recientemente los problemas del cambio lingüístico han atraído una renovada atención. Desde muy diferentes puntos de vista, las teorías lingüísticas pretenden integrar el cambio en las lenguas, asumiendo el hecho de que el cambio no es algo accidental que sobreviene en ellas con independencia de su funcionamiento, sino que les es connatural y que, por tanto, necesariamente se constituye en objeto de estudio. De hecho, el tratamiento del cambio lingüístico parece haber pasado a ser un instrumento que permite examinar la adecuación explicativa de una teoría. Baste poner como ejemplo, dentro de la hipótesis generativa de principios y parámetros, los trabajos de Ligthfoot (1992) sobre cómo establecer los parámetros o la crítica de April McMahon (2000) sobre la teoría de la optimalidad, fundada esencialmente en la inadecuación de esta teoría para explicar satisfactoriamente el cambio fónico.

Why do we talk? - BBC Horizon Part 3

alking is something that is unique to humans, yet it still remains a mystery. Horizon meets the scientists beginning to unlock the secrets of speech - including a father who is filming every second of his son's first three years in order to discover how we learn to talk, the autistic savant who can speak more than 20 languages, and the first scientist to identify a gene that makes speech possible.
Horizon also hears from the godfather of linguistics, Noam Chomsky, the first to suggest that our ability to talk is innate. A unique experiment shows how a new alien language can emerge in just one afternoon, in a bid to understand where language comes from and why it is the way it is.

Why do we talk? - BBC Horizon Part 2

Talking is something that is unique to humans, yet it still remains a mystery. Horizon meets the scientists beginning to unlock the secrets of speech - including a father who is filming every second of his son's first three years in order to discover how we learn to talk, the autistic savant who can speak more than 20 languages, and the first scientist to identify a gene that makes speech possible.
Horizon also hears from the godfather of linguistics, Noam Chomsky, the first to suggest that our ability to talk is innate. A unique experiment shows how a new alien language can emerge in just one afternoon, in a bid to understand where language comes from and why it is the way it is.

Why do we talk? - BBC Horizon Part 1

Talking is something that is unique to humans, yet it still remains a mystery. Horizon meets the scientists beginning to unlock the secrets of speech - including a father who is filming every second of his son's first three years in order to discover how we learn to talk, the autistic savant who can speak more than 20 languages, and the first scientist to identify a gene that makes speech possible.
Horizon also hears from the godfather of linguistics, Noam Chomsky, the first to suggest that our ability to talk is innate. A unique experiment shows how a new alien language can emerge in just one afternoon, in a bid to understand where language comes from and why it is the way it is.