NO TIENEN NÚMEROS, COLORES NI TIEMPOS VERBALES
IÑIGO GARCÍA
BRASILIA.- El idioma más simple y extraño jamás escuchado de entre los cerca de 6.000 que se hablan en el mundo vive en el Amazonas. Tan rara es la lengua de los pirahas, una tribu de apenas 200 individuos que habitan en la ribera del río Maici, que, de confirmarse las observaciones de Daniel Everett, profesor de fonética y fonología en la Universidad de Manchester, supondrá el final del reinado de la teoría de la gramática universal de Noam Chomsky, bajo la cual se han criado los lingüistas de medio mundo.
Sin números, sin pronombres, sin colores, sin tiempos verbales, sin oraciones subordinadas y con sólo ocho consonantes —siete en el caso de las mujeres— y tres vocales, los Pirahãs consiguen comunicarse. "Hablo bien su idioma y puedo decir cualquier cosa que necesito, sujeto únicamente a las limitaciones expuestas", asegura en sus escritos Daniel Everett, que ha vivido durante más de 25 años entre estos indígenas.ΕΛΛΗΝΙΚΑ- GRIEGO
ΒΡΑΖΙΛΙΑ.- Η πιο απλή και παράξενη γλώσσα που υπάρχει ανάμεσα στις 6000 και πλέον γλώσσες στον κόσμο, ομιλείται στον Αμαζόνιο. Η γλώσσα των Πιράνα- μιας φυλής μόλις 200 ατόμων που κατοικούν στις όχθες του ποταμού Μαϊκί- είναι τόσο σπάνια, που, αν επιβεβαιωθούν οι παρατηρήσεις του Daniel Everett, καθηγητή φωνητικής και φωνολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, θα σημάνει το τέλος της κυριαρχίας της θεωρίας της Καθολικής Γραμματικής του Νόαμ Τσόμσκι, σύμφωνα με την οποία γαλουχήθηκαν οι γλωσσολόγοι του μισού κόσμου.
Μια γλώσσα χωρίς αριθμούς, χωρίς αντωνυμίες, χωρίς χρώματα, χωρίς ρηματικούς χρόνους, χωρίς δευτερεύουσες προτάσεις και μόνο με 8 σύμφωνα- με τα επτά από αυτά σε αναφορά με τις γυναίκες- και τρία φωνήεντα, οι Πιράνα κατορθώνουν να επικοινωνούν μεταξύ τους.
"Μιλώ καλά τη γλώσσα του και μπορώ να πω οποιοδήποτε πράγμα χρειάζομαι, υπαγόμενος απλώς στους εκτεθειμένους περιορισμούς", βεβαιώνει στα γραπτά του ο Daniel Everett, ο οποίος έζησε για 25 χρόνια ανάμεσα σ' αυτούς τους ιθαγενείς.
Las investigaciones comenzaron en 1977 cuando Everett navegaba el río Maici y contactó con unos individuos que se comunicaban "cantando, silbando, tarareando".
Lo que oía era tan diferente a cualquier otra cosa, que este lingüista en misión evangélica decidió quedarse a vivir entre los indígenas, con su mujer y sus tres hijos. Sus descubrimientos a lo largo de estos años son fascinantes. Los Pirahã no sólo carecen de números en su idioma, sino de cualquier término que implique contar, es decir, no hay palabras para ‘todo’, ‘cada’, ‘mayoría’ o ‘algunos’. Es más, a petición de los propios indios, los Everett trataron durante más de un año enseñarles a contar hasta diez en portugués, para facilitar sus relaciones con los comerciantes del río.
Οι έρευνες άρχισαν το 1977 όταν έπλεε στον ποταμό Maici και ήρθε σε επαφή με άτομα που επικοινωνούσαν "τραγουδώντας, σφυρίζοντας και μουρμουρίζοντας".
Αυτό που άκουσε ήταν τόσο διαφορετικό απ' οτιδήποτε άλλο, που αυτός ο γλωσσολόγος που βρισκόταν σε ευαγγελική αποστολή έμεινε να ζήσει με τους ιθαγενείς, μαζί με τη γυναίκα του και τα τρία παιδιά του. Οι ανακαλύψεις του κατά τη διάρκεια αυτών των ετών ήταν συναρπαστικές. Οι Πιράνα όχι μόνο δεν είχαν αριθμούς στη γλώσσα τους, αλλά, δεν είχαν όρους που να υπονοούν οποιοδήποτε σύστημα αρίθμησης, δηλαδή, δεν υπήρχαν λέξεις όπως: "όλα", "κάθε", "πλειοψηφία", "μερικοί". Επιπλέον, μετά από αίτημα των ίδιων των ινδιάνων, οι Everett τους δίδασκαν για πάνω από ένα χρόνο, να μετρούν ως το δέκα στα πορτογαλικά, για να διευκολύνουν τις επαφές τους με τους έμπορους στον ποταμό.
Tras ocho meses, de lecciones, los propios Pirahã abandonaron. Ninguno fue capaz de contar más de tres, ni responder correctamente a sumas de uno más uno o tres más uno. "Tenemos la cabeza diferente", dijeron entonces los indios. Tan diferente, que se llaman a sí mismos "cabezas rectas", mientras los extranjeros son para ellos "cabezas torcidas".
Μετά από οκτώ μήνες μαθημάτων, οι Πιράνα τα παράτησαν. Κανείς τους δεν ήταν ικανός να μετρήσει πάνω από το τρία, ούτε ν' απαντήσει σωστά πόσο κάνει "ένα κι ένα" ή "τρία κι ένα".
"Έχουμε διαφορετικό μυαλό", έλεγαν οι ινδιάνοι. Τόσο διαφορετικό, που οι ίδιοι ονόμαζαν τους εαυτούς τους "Ίσια μυαλά" ενώ οι ξένοι ήταν "Λοξά μυαλά".
En la cabeza recta de los Pirahãs no caben los colores, ni los tiempos verbales, ni la ficción, ni cualquier otro idioma. Son monolingües a pesar de tener contacto con colonizadores y tribus de origen Tupí-Guaraní desde hace más de 200 años. La ausencia de tiempos verbales, de pretéritos o futuros, influye probablemente en la ausencia de cualquier conciencia histórica, en la inexistencia de cualquier dios o mito de creación, y hasta en la formación del sistema de parentesco más simple jamás documentado. "No hay entre los Pirahãs memoria individual o colectiva más allá de dos generaciones y ninguno es capaz de recordar los nombres de sus cuatro abuelos", escribe Everett.
Respecto a Dios, tampoco les entra en su cabeza. "¿Quién creó las cosas?", les preguntó Everett. "Todo es lo mismo", respondieron los indios, queriendo decir, siempre según el estudioso, que nada cambia y por lo tanto nada fue creado.
Στο "ισιο μυαλό" των Πιράνα δεν "χωράνε" τα χρώματα, ούτε οι χρόνοι των ρημάτων, ούτε οι μύθοι, ούτε μια ξένη γλώσσα. Είναι μονόγλωσσοι, αν και διατηρούν επαφές με αποίκους και φυλές Τούπι- Γκουαρανί καταγωγής, εδώ και πάνω από 200 χρόνια. Η απουσία ρηματικών χρόνων, παρελθοντικών ή μελλοντικών, επιδρά πιθανώς στην απουσία οποιασδήποτε ιστορικής συνείδησης, στην ανυπαρξία οποιωνδήποτε Θεών ή μύθων δημιουργίας, και ως στο σχηματισμό του πολύ απλού συστήματος συγγενειών, το οποίο δεν έχει καταγραφεί ποτέ. "Δεν υπάρχει μεταξύ των Πιράνα ατομική ή συλλογική μνήμη πέρα από βάθος δύο γενεών, και κανένας δεν μπορεί να θυμηθεί τα ονόματα των τεσσάρων παππούδων του", γράφει ο Everett. Σχετικά με τους Θεούς, ούτε αυτοί "χωράνε" στο μυαλό τους. "Ποιός δημιούργησε τα πράγματα;" τους ρώτησε ο Everett. "Όλα είναι τα ίδια", απάντησαν οι Ινδιάνοι, θέλοντας να πουν, σύμφωνα πάντα με τον ερευνητή, ότι: αφού τίποτε δεν αλλάζει, τότε τίποτε δεν έχει δημιουργηθεί.
Por último, y quizá más importante para los lingüistas, los Pirahã parecen incapaces de crear oraciones subordinadas, carecen de lo que Chomsky llama ‘recursividad’. Sin esa capacidad recursiva, que básicamente consiste en poder intoducir oraciones en otras oraciones sin límite, la lengua Pirahã es incapaz de crear, abstraer, generar otras ideas más allá de la experiencia. La recursividad había sido hasta ahora identificada en todos los idiomas y Chomsky la consideró un elemento clave del cerebro humano, lo que le llevó a afirmar que existe una ‘gramática universal’, una misma manera en que todo los humanos utilizamos el lenguaje.
Ante tantas "limitaciones" del lenguaje de los ‘cabezas rectas’, es inevitable preguntarse si no es una discapacidad lo que define a estos indios. "Nadie debería extraer la conclusión de que el lenguaje Pirahã es primitivo —escribe Everett—. Tiene la morfología verbal más compleja de la que yo sea consciente y un perturbadoramente complicado sistema prosódico. Los Pirahã son la gente más brillante, agradable y divertida que conozco. La ausencia de ficción formal, mitos, etcétera, no significa que no jueguen, mientan o no puedan hacerlo. De hecho, disfrutan mucho haciéndolo, particularmente a mis expensas, siempre con buena intención. Cuestionar las implicaciones de la lengua Pirahã para el diseño del lenguaje humano no equivale a cuestionar su inteligencia o la riqueza de su conocimiento y experiencia cultural".
Quienes han comenzado a cuestionar el trabajo de Everett, en especial tras la publicación de un artículo en la revista 'New Yorker', son otros lingüistas, sobre todo los discípulos de Chomsky del Massachussets Institute of Technology, que le acusan de elaborar no una teoría sino una hipótesis que definen como "científicamente frágil", además de publicar datos y conclusiones que discrepan con las de otros investigadores.
Πηγή:
http://www.elmundo.es/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου