Ιωάννης Ψυχάρης--Το Ταξίδι μου (Β' Μέρος)

ΙΘ'.

Κατάρα.

Ο άθρωπος αλλάζει κι ο κόσμος αιώνια μεταμορφώνεται. Ξεχάσαμε όμως να πούμε που ο δάσκαλος δεν αλλάζει ποτές. Έχει κι αφτό το λόγο του• μπορεί ο δάσκαλος να μην είναι άθρωπος. Ο δάσκαλος λέει που η γλώσσα του δεν άλλαξε• το πιστέβω και γω, γιατί κ' η ανοησία στον κόσμο είναι πάντοτες η ίδια.

Όσο για την αγάπη που έχω στους δασκάλους, και κείνη ποτές δε θαλλάξη. Μην το ξεχάσης, πουλάκι μου που με μιλούσες τόσο νόστιμα, τόσο φρόνιμα στη Χώρα και γω σ' άκουγα στο Πυργί. Άλλη φορά το βάζεις κι αφτό μέσα στα λόγια που θα με πης. Καιρός τώρα ναφήσουμε πια και το Πυργί και τους δασκάλους, γιατί δε θυμούμαι κανένας δάσκαλος να μίλησε ποτές για την αγάπη μήτε να πάτησε στο Πυργί.

Την κατάρα μου νάχη το χωριό, το πρώτο χωριό που απαντήσαμε πηγαίνοντας στα Μεστά. Άμα βγήκαμε όξω από το Πυργί, μόλις κάμαμε με το Σιορ Κωστή πενήντα βήματα δρόμο, κι ακούσαμε κρότο φοβερό που μας ξέσκιζε ταφτιά. Είταν κάτι φωνές που ανέβαιναν ίσια με τον ουρανό και δόντια που έτριζαν έτριζαν, έλεγες θα σπάσουν. Όταν μπήκαμε στο χωριό που λέω, κατάλαβα τι είταν το κακό• είταν οι κάτοικοι που μάλλωναν αναμεταξύ τους και τσάκιζαν τζίκουδα όλη μέρα. Καβγάδες και φαγί, τόσο ξέρουν οι αθρώποι σε κείνο το χωριό. Δε θα πω τόνομά του• τόνομά του από το στόμα μου δεν το βγάζω. Την κατάρα μου νάχη! Η μνήμη του να χαθή. Να πέση κάτω στον γκρεμνό ή στη θάλασσα να βουλήξη. Γραικικό χωριό δεν είναι• δε σέβεται τον ξένο. Κι ο θεός να μην το λυπηθή. Να σβήσουμε τόνομά του από το χάρτη της Χιος, γιατί λερώνει τα χάρτη. Αχ! να είταν εδώ ο αδερφός μου ο Γιάννης! Μαζί κ' οι δυο μας θα χαλνούσαμε το χωριό, θα ρίχταμε κάτω τους πύργους, θα γκρεμνούσαμε τα σπίτια. Είναι μέσα κακούργοι, κλέφτηδες και ψέφτες• γλυκογελούν όσο τους μιλείς, και σε γελούν, άμα μπορέσουν. Έχουνε μέλι στο στόμα και φαρμάκι στην καρδιά. Το χώμα τους, στη ζωή του άθρωπος να μην το πατήση• ξένο σκυλί στο χωριό τους να μην πάη.

Ιωάννης Ψυχάρης--Το Ταξίδι μου (Α' Μέρος)

Το βιβλίο αυτό που εκδόθηκε το 1888, από τον γλωσσολόγο Γιάννη Ψυχάρη, θεωρείται ως η πρώτη επίσημη επιστημονική γλωσσολογική στήριξη των αγώνων των Ελλήνων δημοτικιστών κατά των υποστηρικτών της καθαρεύουσας.

 ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΟΥ

        αμύνεσθαι περί πάτρης
            Ιλ. Μ, 243.

Δυο λόγια.

Όποιος με διαβάση θα καταλάβη με τι σκοπό έγραψα το Ταξίδι μου. Γλώσσα και πατρίδα είναι το ίδιο. Να πολεμά κανείς για την πατρίδα του ή για την εθνική τη γλώσσα, ένας είναι ο αγώνας. Πάντααμύνεται περί πάτρης.

Η ζωή μου είναι της Γαλλίας. Ό τι είμαι, στη Γαλλία το χρωστώ. Την αγαπώ σα μητέρα και σαν πατρίδα. Έγινα παιδί της στην ώρα της δυστυχίας και της θλίψης• πώς να μην τη λατρέβω; Γεννήθηκα όμως Γραικός και δεν μπορώ να το ξεχάσω• έχω χρέη και στην Ελλάδα. Θέλησα να της το δείξω. Αφού δεν μπορεί να της είμαι χρήσιμος στον πόλεμο, τουλάχιστο πολεμώ για την εθνική μας γλώσσα. Ένα έθνος, για να γίνη έθνος, θέλει δυο πράματα• να μεγαλώσουν τα σύνορά του και να κάμη φιλολογία δική του. Άμα δείξη που ξέρει τι αξίζει η δημοτική του γλώσσα κι άμα δεν ντραπή γι' αφτή τη γλώσσα, βλέπουμε που τόντις είναι έθνος. Πρέπει να μεγαλώση όχι μόνο τα φυσικά, μα και τα νοερά του τα σύνορα. Γι' αφτά τα σύνορα πολεμώ.

Άλλα δεν είχα να πω στον πρόλογό μου. Όσοι πιάσουν το βιβλίο μου στο χέρι για να διασκεδάσουν και να περάση η ώρα — να το πω φανερά, γι' αφτούς γράφω — δεν έχουν ανάγκη μήτε να τους ξηγήσω τορθογραφικό σύστημα που ακουλούθησα, μήτε να τους δώσω λόγο για κάθε λέξη, για κάθε φράση που έγραψα. Δεν έβαλα έναν τύπο γραμματικό, δεν έγραψα μια λέξη, μία συλλαβή στο βιβλίο μου, χωρίς να το συλλογιστώ πριν ώρες, μπορώ μάλιστα να πω χρόνια, αφού κάθε χειμώνα στα δημόσια μαθήματα που δίνω, της γλώσσας μας την ιστορία μελετώ.

Όποιος πάλε θέλει να με διαβάση για να με κατακρίνη, για να βρη λάθη, για να κάμη το δάσκαλο, τον παρακαλώ πρώτα να ρίξη μια ματιά στα επιστημονικά και φιλολογικά μου δοκίμια — στα Ιστορικά ζητήματα και στα γαλλικά μου συγράμματα. Για να με κατηγορήση, πρέπει πρώτα να διή με τι ιδέα γράφω κι αν ακουλούθησα παντού την ίδια ιδέα ή όχι. Θα με κάμουν παρατήρηση για πολλά πράματα που αποκρίθηκα αλλού, χωρίς μάλιστα να προσμένω την παρατήρηση. Δε θαπαντήσω και δέφτερη φορά. Δική μου γλώσσα δεν έχω και δεν έφτειαξα γλώσσα, γιατί πλάστης δεν είμαι. Γράφω την κοινή γλώσσα του λαού• όταν η δημοτική μας γλώσσα δεν έχει μια λέξη που μας χρειάζεται, παίρνω τη λέξη από την αρχαία και προσπαθώ, όσο είναι δυνατό, να την ταιριάξω με τη γραμματική του λαού. Έτσι έκαμαν όλα τα έθνη του κόσμου• έτσι θα κάμουμε και μεις. Με φαίνεται που για πρώτη φορά, σ' αφτό το βιβλίο, γράφηκε με κάποια σειρά κ' ενότητα η γλώσσα του λαού. Προσπάθησα να τη γράψω κανονικά, να φυλάξω τους νόμους της, να προσέξω στη φωνολογία, στη μορφολογία, στο τυπικό και στη σύνταξη της δημοτικής γραμματικής.

Δεν είμαι τόσο νέος, δεν είμαι και τόσο παιδί, για να νομίζω που κατώρθωσα μ' αφτό μου το βιβλίο να λύσω το πρόβλημα που μας βασανίζει όλους. Για να το λύσουμε, χρειάζουνται ακόμη πολλά• πρέπει πρώτα ο καθένας να πιάση να μάθη με τα σωστά του αφτή τη γλώσσα που καταφρονεί χωρίς να την ξέρη, να γίνουνε γραμματικές, να παραδίδεται η αληθινή μας γλώσσα κι όχι μόνο η καθαρέβουσα στα σκολειά και στο Πανεπιστήμιο. Πρέπει μάλιστα να σπουδάξουμε καλήτερα την αρχαία, για να καταλάβουμε την ιστορική αξία της δημοτικής, να τη μελετήσουμε με σέβας και να διούμε που μόνο τη δημοτική είναι δυνατό να καλλιεργήσουμε και να γράψουμε. Προσπάθησα να δείξω που μπορεί κανείς να γράψη αφτή τη γλώσσα και πεζά. Το λέω φανερά και μ' όλη μου την καρδιά• αν το βιβλίο μου δεν είναι καλό, φταίω γω• η γλώσσα μας δε φταίει.

Γραμματική όμως δε θέλησα να κάμω. Το βιβλίο μου άλλο δεν είναι παρά φαντασία και ποίηση. Πήρα πρόφαση το ταξίδι που έκαμα, κοντέβουν τώρα δυο χρόνια, στην Ανατολή και στην Ελλάδα. Πολλοί ταξιδιώτες συνηθίζουν και μας λεν τι έκαμαν τη δεφτέρα και την τρίτη, τι ώρα έφταξαν και τι ώρα έφυγαν, τι κρασί ήπιαν, πόσα κουνούπια τους δάγκασαν, ποιόνα είδαν εκεί που κατέβηκαν, τι μαλλιά είχαν η νοικοκερά κι ο νοικοκύρης του σπιτιού. Έπειτα, σ' ό τι χώρα κι αν πατήσουν, κάθουνται και μας διγούνται τα ιστορικά της. Τέτοια δεν έχω. Ο guide Joanne είναι πολύ πιο χρήσιμος οδηγός από μένα. Κανένα απ' όσα λέω στο βιβλίο μου δε συνέβηκε αλήθεια. Αλήθεια είναι μόνο το μίσος που έχει κάθε Γραικός για τον Τούρκο κ' η αγάπη που έχει για την πατρίδα του και για τη γλώσσα που του μίλησε η μάννα του παιδί. Ποτές στη ζωή μου δεν έδωσα μεγάλη προσοχή στάτομα• ο άθρωπος μοναχά, η ιδέα κι ο νους έχουν κάποια αξία στον κόσμο. Τα γενικά ζητήματα είναι τα μόνα σπουδαία ζητήματα. Για τούτο, όπου γράφω το εγώ, είναι τύπος ρητορικής• εγώ τίποτις δεν είμαι• η εθνική ψυχή κάτι σημαίνει• προσπάθησα να διώ πού και πού τι έχει μέσα της αφτή η ψυχή, και μιλώντας για μένα, συλλογιούμαι τους άλλους. Το βιβλίο μου είναι παραμύθι, όχι ταξίδι.

Αφτό θέλησα. Θέλησα και κάτιτις άλλο• να διασκεδάση ο αναγνώστης μου, κι αν είναι δυνατό να μη με βαρεθή, ακόμη κι όταν του μιλώ για σοβαρά κ' επιστημονικά ζητήματα. Μα πρώτα απόλα θέλησα να μπορέση ο καθένας να με καταλάβη.

Παρίσι, 1888.

The Greek Language Controversy, By Peter Mackridge

Focus on Language The modern Greek state needed an official language. Adopting Greek was not controversial. The controversy arose over whether to adopt ancient or vernacular Greek By Peter Mackridge*
FOR various reasons, from the earliest Christian times to the late nineteenth century, Greek schoolchildren were taught to read and write Ancient Greek. This meant, in practice, that they learned to read and write with the use of words and texts taken from Classical authors and from early Christian writings.

Naturally enough, the spoken Greek language has changed considerably between ancient and modern times. Nevertheless, the changes are not nearly so radical as those that took place in other European languages, and until the late eighteenth century most writers thought of their own spoken language as a simplified version of a timeless Greek language rather than as the distinct language that we nowadays call Modern Greek. During the eighteenth century many Greeks who studied abroad were attracted by contemporary western European writings on education, language, philosophy and other subjects. Some of these people were determined to reform Greek education by introducing a more modern form of Greek into the classroom. These eighteenth-century enlighteners did not envisage the armed revolution against the Ottoman state that came in 1821, but they believed that if the Greeks were to prosper they needed to be educated in a more modern way. But the enlighteners were divided about what kind of Greek should be used in education. There were some who continued to insist that proper education could only be carried out in Ancient Greek. Others promoted a kind of compromise language that mixed features from Ancient and Modern Greek. Yet others (albeit very few) argued that modern spoken Greek should be adopted as both the language of instruction and the object of study. The reason why this third category was so small was the tremendous prestige that ancient Greek language and culture enjoyed not only among the Greeks but also in western Europe, where the knowledge of Latin and Ancient Greek was considered to be a prerequisite for every well-educated and highly-cultivated person. The debate among these three categories of enlighteners marked the beginning of the Greek language controversy, which lasted for two centuries, from the late eighteenth century till 1974. As time went by, many educated Greeks began to see that the best hope for the prosperity of their compatriots was to set up an independent Greek state in which the rule of law would prevail and Greek intellectual and commercial life could flourish in safety, far from the arbitrary rule of the Ottoman authorities. So the debate about the language of education opened out into a debate about what should be the official language of the independent Greek state.
The purifying language The most influential Greek intellectual leader of the pre-revolutionary period, Adamantios Korais (photo L), lived in Paris and published a huge output of educational and cultural works.
	Korais argued that in principle the modern Greek language should be the basis of Greek education and culture, but that the spoken language was corrupt and debased as a result of centuries of foreign domination.
For this reason, he argued, the modern language needed to be "corrected" according to ancient Greek rules.This involved (a) rejecting the hundreds of everyday words that the Greeks had borrowed over the centuries from the Romans, the Turks and various western European peoples, and replacing them with words that were either ancient Greek or at least based on ancient Greek roots, (b) inventing new words to express modern concepts that had hitherto been unknown to the Greeks (again these words were to be formed out of ancient Greek roots), and (c) restoring the ancient Greek declensions and conjugations of nouns and verbs. The language that Korais wrote in - and which he promoted - formed the basis for the official language of the new Greek state, which later came to be known as katharevousa (literally, "the purifying language").
As a compromiser between Ancient and Modern Greek, Korais had to deal with opposition from two sides: the archaists, who wanted to impose Ancient Greek as the language of the state and education, and the vernacularists, who argued that the official language should be as close as possible to the modern spoken language. At the same time, ideological differences also played their part: it wasn't just a matter of which version of Greek would prevail as the official language of the new state, but - perhaps more importantly - which group of people would gain political and cultural power over the Greek nation. In the period before the Greek War of Independence, the most powerful group of Greeks were the Phanariots, consisting of a number of families whose members were closely involved with the Patriarchate of Constantinople, which was the seat of religious power among the Greeks of the Ottoman Empire. Some of the Phanariots also rose to high positions in the Ottoman administration, even becoming princes of the provinces of Wallachia and Moldavia (in present-day Romania and Moldova). As it became more likely that Greece would become an independent nation state, the Phanariots, like other rival groups, were determined to play a leading role in the new state. This power struggle was played out partly in the language arena. During the Ottoman period, Greek education was largely organised by the Orthodox Church. Korais, who was in favour of a national secular education and a complete rejection of the Ottoman past, was viewed with suspicion by the Phanariots, who saw him as a rival in their struggle for political and intellectual power over the Greeks. According to a widely held misconception, the Phanariots promoted the use of an archaic form of Greek in education and the state. In fact, some Phanariots were archaists, some were vernacularists and others were compromisers. Korais was attacked by the Phanariots not so much for the kind of language that he used and promoted, as for the ideological values that he stood for, namely democracy, republicanism and secularism. When the Greek kingdom was established in 1833, official pronouncements by the state and government used a compromise language close to the one proposed by Korais, though Greek schoolchildren continued to be taught to read and write Ancient Greek. For the next fifty years, despite a couple of proposals to reinstate Ancient Greek as the official language, and rather more proposals for using a version of the spoken language for all written purposes, the compromise variety, which began to be widely known as katharevousa, continued to be used in almost all forms of written communication. Most poetry, on the other hand, was written in a version of the spoken language that came to be called "demotic" (literally, "of the people"). In 1863, the first two stanzas of Solomos's (photo above) "Hymn to Liberty", written in demotic in 1823, were adopted as the Greek National Anthem - an odd choice, since the poem was not in the form of language used for official purposes by the Greek state.
	Demotic's difficult ascent The chief problem with katharevousa was that it was an arbitrary mixture of ancient and modern features. This meant that it was up to each writer to choose which ancient and which modern features to put into the mixture.
During this period, writers progressively increased the proportion of ancient material in katharevousa, with the result that by 1880 the written language had moved so far away from the spoken that it had become difficult to write and understand. A reaction against katharevousa began, first from a group of young poets who began a concerted effort to demonstrate that demotic was sufficiently subtle - and directly comprehensible - to be used in the most sophisticated poetry. Then in 1888 a Greek linguist teaching in Paris, Yannis Psycharis, published a book, "My Journey", which was partly an account of a journey he had recently made to Greece and partly a powerfully expressed argument for the replacement of katharevousa by demotic for all written purposes. At the time, "My Journey" was the longest prose text to have been published in demotic. In contrast to the mostly dreary writings of the purists, Psycharis' language and style were colloquial, racy and full of fun. Most importantly, Psycharis stressed the political importance of the language controversy: he believed that Greece's destiny was to expand its borders by military conquest so as to encompass all the Greeks who were living in the Ottoman Empire, including the empire's capital, Constantinople. He argued that Greece could not fulfil this destiny unless it became a modern nation whose culture was based on a recognition of contemporary reality rather than on a blind worship of the ancients. Psycharis characteristically argued that linguistic purism acted as a distraction from Greece's mission. Greeks should be expelling the Turks from Greek lands rather than expelling Turkish words from the Greek language. Psycharis' manifesto succeeded in polarising Greek intellectual and political leaders into two camps, the demoticists and the purists, and the language controversy entered its most intense and violent phase. Most literary writers rallied to the demoticist camp, determined to create a new Greek literature in demotic, whose themes tended to revolve around traditional rural life, beliefs and customs - what they considered to be the reality of the majority of Greeks. Modern Greek texts (albeit written in katharevousa) were introduced for the first time into Greek school readers. The literary writers were later joined by a number of educationalists who argued that, by being taught to read and write only Ancient Greek and katharevousa rather than their mother tongue, Greek schoolchildren were learning mere words rather than new concepts, and that the language of education was a barrier to their mental development. These educationalists also argued that the use of katharevousa in Greek schools in Macedonia (which was still part of the Ottoman Empire) was driving children to attend Bulgarian schools, where the language of education was spoken Bulgarian, and where propaganda techniques were used to turn young Macedonians into Bulgarians. In 1901, riots broke out on the streets of Athens in protest against the serialisation of the Gospels in demotic translation in an Athens newspaper. Eight people lost their lives, the Archbishop of Athens was deposed, and the government fell. In 1911, after one leading educationalist had established a private girls' school in Volos where the education was based on demoticist principles (which included the study of the spoken language, Greek folksongs and traditional Greek rural culture), he was accused - though eventually acquitted - of teaching atheism and even of sexual molestation. The reaction against the demoticist movement reached the Greek Parliament, which when enacting a new constitution in 1911, included for the first time a clause specifying the official language of the Greek state (without, however, mentioning katharevousa!): "The official language of the State is that in which the constitution and the texts of Greek legislation are drafted". Nevertheless, the revolutionary government that Venizelos set up in Athens in 1917, after he had won his battle against the king to bring Greece into the First World War on the side of Britain and France, introduced demotic into primary schools as both the language of study and the language of instruction.
One change after another When the Venizelos government was voted out in 1920, these reforms were overturned, and this marked the beginning of a to-and-fro movement in Greek educational linguistic policy, with each successive government reducing or increasing the number of grades of primary school in which demotic was taught. Now the language controversy had entered party politics, with the republican Liberals supporting demotic and the monarchist Popular Party supporting katharevousa. Another political dimension was added in 1926 when Greece's first Fascist dictator, Pangalos, branded all demoticists as communists, at which point the demoticists began to be split between those who proudly linked the triumph of demotic with the need for a social revolution and those who indignantly defended themselves as patriots against Pangalos' accusation. By now katharevousa, which had started quite innocently as a bridge between Ancient and Modern Greek, had become an instrument of oppression. Strangely, it was another right-wing dictator, Metaxas, who had the vision to commission a standard grammar of demotic. This grammar, compiled under the direction of Manolis Triandafyllidis, was published in 1941, at the time of the German invasion, which meant that it could not be introduced into schools. After the Second World War katharevousa continued to be the official language of the state and the medium of instruction in schools after the first years of primary school. In 1964 the liberal government of George Papandreou granted demotic equal status with katharevousa throughout the education system, but this reform was overturned by the military dictatorship of 1967-74, which added a phrase to the clause in the 1911 Constitution, stipulating that katharevousa was the official language of education. After the dictatorship fell in 1974, there was such a reaction against the over-use and misuse of katharevousa by the ridiculous Colonels that demotic immediately became de facto the language of most written communication. The 1975 constitution - still in force today - makes no mention of the official language of the state. In 1976 the official status of demotic as the language of education was enacted by law, and at the same time civil servants were trained in the use of demotic in official documents. In 1982 the Socialist government of Andreas Papandreou imposed a simplification of Greek orthography in education, abolishing the so-called breathing marks and reducing the three accents to one. It was calculated that the "monotonic" (single-accent) system would save Greek school students hundreds of hours of lessons, which could be devoted to other subjects. The 1976 education act also abolished the compulsory teaching of Ancient Greek at school, an action that led to an intense and long-drawn-out debate. Many Greeks, rightly or wrongly, believe that it is possible to speak and write Modern Greek properly without a knowledge of Ancient Greek. A typically Greek compromise solution was found whereby Greek is now taught in secondary schools as essentially a single language with ancient, medieval and modern (demotic and katharevousa) manifestations, so that pupils gain some familiarity with Ancient Greek without having to learn it systematically as a distinct language. Today the battle between the proponents of demotic and katharevousa belongs to the past, and the written language today, while largely based on demotic, uses a large number of ancient and katharevousa features. If there is still a language controversy today, it is the debate about the compulsory teaching of Ancient Greek. In my own personal view, a recognition that Modern Greek is a language in itself, free of dependence on Ancient Greek, would be a genuine sign of pride and confidence in a modern Greek identity.
* Peter Mackridge is Professor Emeritus of Modern Greek at the University of Oxford. He contributed this article to the Athens News Paideia Supplement

ΚΑRL ΒRUGΜΑΝ - ΓΡΑΦΤΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

 Ένα κείμενο της απλής δημοτικής τον καιρό της διαμάχης για τη γλώσσα (γλωσσικό ζήτημα) θέλω να παρουσιάσω σήμερα. Παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, όχι μόνο για τις απόψεις του συγγραφέα, αλλά και για την γραφή που επέλεξε ο μεταφραστής, ακραία σε ορισμένα σημεία για κάποιους, αλλά όχι και κατακριτέα. Μια γλώσσα γλαφυρή, με ζωντάνια και το κυριότερο, η γλώσσα του λαού της εποχής που μάχονταν ενάντια στην τεχνητή, επιβαλλόμενη διγλωσσία της καθαρεύουσας.Συνήθως την εποχή εκείνη οι ακραίες θέσεις ήταν κοινός τόπος των αντιμαχόμενων παρατάξεων, αλλά ας μην λησμονούμε το κλίμα και την ένταση- συχνά ακραία- που υπήρχε τότε στην Ελλάδα και προκάλεσε πολλά θύματα. Σήμερα, χρονικά αποστασιοποιημένοι από εκείνη την εποχή, και απολαμβάνοντας τους καρπούς των αγώνων εκείνων μας είναι δύσκολο να καταλάβουμε την δυναμική της γλώσσας, ότι δηλ., η γλώσσα αλλάζει και την αλλάζουν οι άνθρωποι που την μιλούν και ως επίδοξοι "καθαρολόγοι" προσπαθούμε να την "απαλλάξουμε" από κάθε αλλαγή, προσκολλημένοι σε αυτό που θεωρούμε "σωστό" και δαιμονοποιούμε οτιδήποτε νέο και ριζοσπαστικό έρχεται να ενταχθεί στη γλώσσα μας. Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πόσο φτωχή θα ήταν η γλώσσα μας αν διαγράφαμε από αυτήν όλες τις "ξενόφερτες" λέξεις, τούρκικες, αγγλικές, σλαβικές, ιταλικές, γαλλικές κ.α.; Έχετε σκεφθεί πόσο ελληνικές μπορεί να είναι οι λέξεις αεροπλάνο, τηλέφωνο, ραδιόφωνο, μεγάφωνο, γραμμόφωνο, κι άλλες εκατοντάδες, πέρα των ελληνικών μορφημάτων που τις σχηματίζουν; Λίγοι, βέβαια, θα γνωρίζουμε ότι οι λέξεις αυτές είναι λεξικά δάνεια από την γαλλική γλώσσα και όχι αρχαίες ελληνικές, αφού στην αρχαία Ελλάδα δεν υπήρχαν αεροπλάνα, τηλέφωνα, ούτε καν ραδιόφωνα για να εκφράσουν αυτές τις σημασίες, όπως θέλουν να πιστεύουμε μερικοί.  Καλή ανάγνωση!

Σημείωση: Οι αριθμοί σε αγκύλες {} αφορούν στις υποσημειώσεις των σελίδων που έχουν μεταφερθεί στο τέλος του βιβλίου. Το τονικό σύστημα έχει αλλάξει από πολυτονικό σε μονοτονικό. Η ορθογραφία του βιβλίου κατά τα άλλα παραμένει ως έχει.

ΛΕΚΑΣ ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ (ψευδώνυμο του Αλέξ. Πάλλη)

ΞΑΝΑΤΥΠΩΜΑ ΑΠΟ ΤΟ «Ν Ο Υ Μ Α»

ΑΘΗΝΑ 1907

Το μικρό μου τούτο έργο πρωτοτυπώθηκε στο «Νουμά» μ' αρκετά μεταφραστικά μου λάθια. Με πολλή του υπομονή και καλοσύνη ένας φίλος — που προτιμώ να μην ονοματίσω — αναδέχτηκε να μου τα διορθώσει, και το φίλο μου αφτόν παρακαλώ να δεχτεί το αφιέρωμα του έργου μου ως αδερφοσύνης σημάδι.

Με τα έθνη τα πολιτισμένα που λέμε βρίσκεται δίπλα στις ντοπιολαλιές και μια γλώσσα κοινή, βγαλμένη συνήθως μέσα από τα σπλάχνα τους. {1} Είναι είδος ιδανικός κανόνας που καρτερούμε πως ως προς τη γραφή θα συμμορφώνεται μαζί του το σύνολο του λαού κι' ως προς τη λαλιά οι γραμματισμένοι τουλάχιστο· αληθινά όμως περιοριζόμαστε στο ναν τον κυνηγούμε μοναχά τον κανόνα, κι' η ζωή δείχνει παντού πολυποίκιλα ζυγωμού σκαλοπάτια.

Πιο ομιόμορφη κι' ομαλή φαίνεται πάντα η κοινή ότα γράφεται. {2} Εδώ ο κύκλος που παραχωρεί ο κόσμος στις ντοπιολαλιές ή στην ατομικιά όρεξη είναι στενώτατα χαραγμένος. Μπορεί ίσως η κοινή {3} — που παντού πηγάζει από τούτο, πως της λαλιάς μερικούς αρεστούς τύπους τους αναγνώρισε ο κόσμος και μέσο της γραφής τους κύρωσε ως πρότυπο πλατύτερου και γενικώτερου συναγρικημού — μπορεί ίσως, καθώς περνούν καιροί κι' αθρώποι, να άλλαξε η κοινή βαθιά· αδιάφορο, εσένα του ενός που γράφεις η επιρροή του παιδικού σου σκολιού όλη σου τη ζωή σου στέκει φρουρός μ' ένα της «Αφτό πρέπει!» και κάθε συνέγλωσσος έχει το νου του, πιος πολύ πιος λίγο, να μην παρακαταπατιούνται οι γραφικοί της εποχής του κανόνες.

Μόσχος Μορφακίδης- Η νεοελληνική λογοτεχνία όπως την είδε ο Enrique Gómez Carrillo

 Γ΄ συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών

΄Ενας από τους κυριότερους εκπροσώπους της γνωστής ως “Γενιά του 1900” των λατινοαμερικανών συγγραφέων, που έζησαν μεταξύ Μαδρίτης και Παρισιού[1], είναι ο γεννημένος στη Γουατεμάλα[2] Enrique Gómez Carrillo (1873-1927)[3]. Από το 1890 έζησε κυρίως στο Παρίσι, όπου συναναστράφηκε με τους κυριότερους εκπροσώπους των γραμμάτων, και στη Μαδρίτη[4], όπου συνεργάστηκε ως χρονικογράφος με διάφορες εφημερίδες[5]. Ασχολήθηκε επίσης με την κριτική, το δοκίμιο και το μυθιστόρημα[6], στο οποίο το 1917 διακρίθηκε με το βραβείο Montyon της Γαλλικής Ακαδημίας. Από τα ταξίδια του ανά την υφήλιο, προέκυψαν αρκετά έργα που εντάσσονται στον χώρο της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας[7]. Κατά την παραμονή του στο Παρίσι, ανέπτυξε στενές σχέσεις με τον Jean Moréas, ο οποίος τον μύησε στον συμβολισμό και στον οποίο αναμφίβολα θα πρέπει να αποδοθεί ο φιλελληνισμός του και ο τρόπος που αντιμετωπίζει το θέμα της διαχρονικότητας του ελληνισμού.

Η Ελλάδα, ο ελληνικός πολιτισμός και το Βυζάντιο συναντώνται σε αρκετές περιπτώσεις και σε όλα τα είδη του λόγου με τα οποία ασχολήθηκε:

Λήψη δώρου και μαγικά μέσα στα ελληνικά λαϊκά παραμύθια-Τάμαρα Κόστιτς-Παχνόγλου

*Η παρακάτω εργασία δημοσιεύθηκε στα Πρακτικά του Γ΄ συνεδρίου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών

 

Εισαγωγή

Στην εργασία παρουσιάζεται η καταγραφή των μαγικών μέσων που εμφανίζονται στα ελληνικά λαϊκά παραμύθια, η περιγραφή της χρήσης τους, και του τρόπου απόκτησης. Γίνεται σύγκριση με τα μαγικά μέσα που αναφέρονται στον διεθνή κατάλογο Aarne-Thompson (ΑΤ κατάλογο) στην ενότητα the magic object (το μαγικό αντικείμενο). Καταγράφονται και οι δωρητές, ο τρόπος της εμφάνισής τους και τα κίνητρα για την παραχώρηση του μαγικού μέσου στον ήρωα. Τα παραμύθια που χρησιμοποιήθηκαν για την έρευνα ήταν από τις συλλογές:

• Χατζητάκι-Καψωμένου, Χ., Το νεοελληνικό λαϊκό παραμύθι, Θεσσαλονίκη, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, 2002
• Μέγα, Γ.Α., Ελληνικά παραμύθια, σειρά πρώτη, Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1998
• Μέγα, Γ.Α., Ελληνικά παραμύθια, σειρά δευτέρα, Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1999

Η εργασία είναι απόσπασμα από μια εκτενέστερη μελέτη με τίτλο Λήψη δώρου και μαγικό μέσο στα σέρβικα και τα ελληνικά λαϊκά παραμύθια, η οποία είχε ως σκοπό την διαπίστωση των ομοιοτήτων και των διαφορών μεταξύ των ελληνικών και των σερβικών λαϊκών παραμυθιών, όπως και την σύγκριση των μαγικών μέσων που παρουσιάζονται σε αυτά τα παραμύθια με τα μαγικά μέσα που αναφέρονται στον ΑΤ κατάλογο. Η μελέτη στηρίζεται στην μορφολογική θεωρία του Βλαντίμιρ Πρόπ, όσο αφορά τους δωρητές και την λήψη δώρου, ενώ ως προς τα χαρακτηριστικά των μαγικών μέσων γίνεται σύγκριση με τις παρατηρήσεις του Μαξ Λίθι σχετικά με το Ευρωπαϊκό λαϊκό παραμύθι. Τα αποτελέσματα της έρευνας διαφέρουν αρκετά από τις αρχικές υποθέσεις. Οι διαφορές σχετικά με τα μαγικά μέσα και τη χρήση τους, όσο μεταξύ των ελληνικών και των σέρβικων παραμυθιών, τόσο και σχετικά με τα αναφερόμενα στον ΑΤ κατάλογο, είναι πολύ περισσότερες από τις ομοιότητες. Όσο αφορά τους δωρητές και τους τρόπους λήψης δώρου, υπάρχουν πολλές ομοιότητες και αντιστοιχούν στα συμπεράσματα του Προπ.

Περιγραφή των μαγικών μέσων και της λήψης δώρου στα ελληνικά λαϊκά παραμύθια

Στο παραμύθι Ο γιος της χήρας τα μαγικά μέσα είναι πεύκο, καπέλο και σπαθί. Όποιος βάζει το καπέλο στο κεφάλι, γίνεται άφαντος. Όποιος έχει το σπαθί, μπορεί να κόψει όλους που βλέπει μπροστά του. Όποιος ανεβαίνει πάνω στο πεύκο και το κουνάει, μπορεί να πάει όπου θέλει. Ο ήρωας τα αποκτά δίνοντας ψεύτικη υπόσχεση σε αυτούς που προσπαθούσαν να τα μοιραστούν. Δεν υπάρχει δωρητής. Αργότερα ο ήρωας αποκτά ακόμα ένα μαγικό μέσο, το κεραμίδι. Όταν το πετάει στο πηγάδι, βγαίνουν ένα σωρό άνθρωποι και κάνουν ό,τι τους διατάξει.

Στο παραμύθι Η κερα-θάλασσα το μαγικό μέσο είναι η βίτσα, η οποία βοηθάει τον ήρωα να επικοινωνήσει με την κερα-θάλασσα. Ο δωρητής είναι μια γριά που ο ήρωας συναντάει τυχαία στο δάσος. Του λέει να πάρει τη βίτσα, να πάει στο γιαλό, να την χτυπήσει στην θάλασσα και να φωνάξει τρεις φορές: «Ω, κερα-θάλασσα!», αν το κύμα είναι ήμερο, και αν είναι άγριο, να μην φωνάξει. Η κερα-θάλασσα δίνει στον ήρωα την κόρη της.

Στο παραμύθι Το γραμματισμένο βασιλόπουλο το μαγικό μέσο είναι τα τριαντάφυλλα. Δεν υπάρχει δωρητής. Ο ήρωας φιλάει την κοπέλα και από τα φιλιά του γίνονται δύο τριαντάφυλλα. Το πρώτο και το δεύτερο τριαντάφυλλο έχουν την αντίθετη δράση. Το πρώτο κάνει από τις λάσπες τον ευθύ δρόμο για να σώσει τον ήρωα, και το άλλο κάνει από τον δρόμο λάσπες για να εμποδίσει τους εχθρούς του ήρωα. Μαγική δράση έχει και το χώμα από το απομακρυσμένο βασίλειο, το οποίο γιατρεύει τα άρρωστα μάτια του βασιλιά.

Στο παραμύθι Η μαγεμένη λίμνη τα μαγικά μέσα είναι δύο βεργίτσες, μία χρυσή και μία αργυρή και τρία αυγά, δύο κοτίσια και ένα χηνίσιο. Ο δωρητής είναι η πεθερά του ήρωα και ο ήρωας τα ζητάει ύστερα από την συμβουλή της γυναίκας του. Για να φωνάξει την πεθερά του, ο ήρωας πρέπει να πει τα μαγικά λόγια: « Κάινανα, κάινανα» και να περιμένει την απάντηση: «Πίκικι, πίκικι». Με το πρώτο χτύπημα της χρυσής βεργίτσας, βγαίνουν τρεις σκλάβες, με το δεύτερο χτύπημα βγαίνει μία σκλάβα με πολλά ρούχα. Το χτύπημα της ασημένιας βέργας φέρνει ολόχρυσο αμάξι με τέσσερα ολόασπρα άλογα. Όλα αυτά χρειάζονται στον ήρωα για να παρουσιάσει αξιοπρεπώς τη νύφη του στον πατέρα του και τα αδέλφια του. Στο χηνίσιο αυγό βρίσκεται ένα στέμμα όλο διαμάντι, δώρο για τον πατέρα του. Στα κοτίσια αυγά βρίσκονται ρολόγια με διαμαντένιες αλυσίδες, δώρα για τα αδέλφια του.

Στο παραμύθι Η Τρισεύγενη η Τρισεύγενη μεταμορφώνεται σε χρυσό χελάκι. Το δίνει μια κοπέλα στον ήρωα για να διασκεδάσει, επειδή ήταν λυπημένος. Το χελάκι πηδάει και χορεύει για τον ήρωα και του γλείφει το χέρι. Αργότερα είναι αναγκασμένος να το σφάξει, αλλά από τα κόκαλά του φυτρώνει μια λεμονιά. Ξεριζώνουν τη λεμονιά και ρίχνουν το κούτσουρο μπροστά στη βρύση. Το κούτσουρο βγάζει φωνή και λέει την ιστορία της Τρισεύγενης.

Στο παραμύθια Τα χρυσά κλαδιά και ο Αλίμονος τα μαγικά μέσα είναι τα τσαρούχια που όταν τα φοράς, δεν ακούγεσαι, η τραγιάσκα που όταν την φοράς, δεν φαίνεσαι και το ανίκητο σπαθί, που όταν το τραβάς, νικάς και σκοτώνεις όλους. Ο δωρητής είναι ο δράκος, επειδή ο ήρωας τον νίκησε. Μαγική δράση έχει και ένα αυγό, που, όταν το σπας, έρχεται ένας Αράπης. Στο τέλος του παραμυθιού εμφανίζεται και το αθάνατο νερό, το οποίο ζωντανεύει τον ήρωα και το άλογό του.

Στο παραμύθι Το αλαφάκι τα μαγικά μέσα είναι καρύδι, φουντούκι και αμύγδαλο. Στο καρύδι είναι το φόρεμα που είναι ο ουρανός με τα άστρα, στο αμύγδαλο το φόρεμα που είναι η γη με τα λουλούδια και στο φουντούκι το φόρεμα που είναι η θάλασσα με τα ψάρια.

Στο παραμύθι Το παραμύθι του σπανού τα μαγικά μέσα είναι τρίχα και φτερά. Ο ήρωας συμβουλεύεται από τη μοίρα του πώς να τα πάρει. Οι δωρητές είναι τα λιοντάρια, τα μερμήγκια και οι μέλισσες. Τα δίνουν στον ήρωα σαν δείγμα ευγνωμοσύνης, επειδή τους έδωσε να φάνε, με σκοπό να μπορέσει να τους καλέσει όταν χρειαστεί την βοήθειά τους. Για να καλέσει τους δωρητές, ο ήρωας πρέπει να βάλει την τρίχα και τα φτερά στη φωτιά. Του σώζουν τρεις φορές τη ζωή. Στο τέλος ο ήρωας σκοτώνεται, αλλά τον ξαναζωντανεύουν το αθάνατο νερό και τα μαγικά λόγια.

Στο παραμύθι Το χρυσό κουτάκι το μαγικό μέσο είναι το κουτάκι. Ο ήρωας το αγοράζει, μην ξέροντας για τις μαγικές ικανότητές του. Το κουτάκι μιλάει και συμβουλεύει τον ήρωα πώς να συμπεριφερθεί με την βασιλοπούλα, και έτσι σώζει τη ζωή του.

Στο παραμύθι Το χρυσό άλογο το μαγικό μέσο είναι το χαλινάρι. Όταν το βουτάνε στη θάλασσα γίνεται ένα άλογο με φτερούγες που μπορεί να πάει τον ήρωα και τον φίλο του στη χώρα της όμορφης. Ο ήρωας μαθαίνει για αυτό το μυστικό κρυφακούγοντας τη συζήτηση της μάγισσας με την κόρη της. Στο τέλος του παραμυθιού η μάγισσα γίνεται δωρητής με τη δική της θέληση, επειδή θέλει να παντρέψει την κόρη της με τον ήρωα. Δίνει στον ήρωα την κορδέλα με την οποία πρέπει να δέσει τον λαιμό του παιδιού για να ξαναζωντανέψει.

Γενετική γραμματική

 Η έννοια της γενετικής γραμματικής έγινε κεντρική στη γλωσσολογία από τον Chomsky στο βιβλίο του "Συντακτικές Δομές" (1957). Σύμφωνα με τον Chomsky, οι γλωσσολόγοι πρέπει όχι μόνο να περιγράψουν ένα ιδιαίτερο σύνολο προτάσεων ή εκφωνημάτων που έχουν παρατηρήσει, αλλά πρέπει να εξηγήσουν και το πώς οι άνθρωποι μπορούν να παράγουν έναν άπειρο αριθμό προτάσεων με πεπερασμένους όρους.

"Οποιαδήποτε γραμματική μιας γλώσσας  θα προβάλει  το πεπερασμένο και κάπως τυχαίο σώμα των παρατηρηθεισών εκφράσεων σε ένα σύνολο (πιθανώς άπειρο) γραμματικών εκφράσεων". *(Chomsky 1957) .

"Η γραμματική [οποιασδήποτε γλώσσας ] (Γ) , θα είναι έτσι μια συσκευή που θα παράγει όλες τις γραμματικές ακολουθίες της Γ και καμία από τις αντιγραμματικές". *(Chomsky 1957).

Δηλαδή, η γραμματική πρέπει να ενδιαφερθεί για κάθε λεπτομέρεια των πιό απλών προτάσεων και των τρόπων με τους οποίους οι άνθρωποι μπορούν να τις κάνουν πιό σύνθετες και να παράγουν και να κατανοούν προτάσεις που δεν έχουν παραγάγει ποτέ ή δεν έχουν ξανακούσει πριν. Όπως την τελευταία πρόταση, παραδείγματος χάριν. Η γραμματική έχει έναν πεπερασμένο αριθμό κανόνων (όλοι έχουμε μια γραμματική υπό κάποια έννοια στα κεφάλια μας) που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να παράγει, να απαριθμήσει ή να "γεννήσει" έναν άπειρο αριθμό προτάσεων. Πρέπει να είναι σε θέση να υπερβεί το σύνολο των προτάσεων που ακούστηκαν προηγουμένως, και να παρέχει τη δυνατότητα να παραχθούν νέες προτάσεις που απαιτούνται. Αυτή η άποψη της γραμματικής έχει κληθεί συχνά "επανάσταση του Chomsky" στη γλωσσολογία. Η γραμματική, έτσι, εξελίσσεται από μια μελέτη των κειμένων και ανάλυση των δεδομένων προτάσεων, σε μελέτη για το πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την πολυπλοκότητα που αντιπροσωπεύεται από την ανθρώπινη γλώσσα. Σε αυτό το στάδιο, η γραμματική συμπεριλαμβάνει όχι μόνο τη μορφολογία και τη σύνταξη, αλλά και τη φωνολογία, δεδομένου ότι αυτή είναι μέρος των δυνατοτήτων που έχουν οι άνθρωποι για την εξέταση της γλώσσας.
 

"Προσαρμόζοντας έναν παραδοσιακό όρο σε ένα νέο πλαίσιο, καλούμε τη θεωρία της γλώσσας οποιουδήποτε ανθρώπου, "γραμματική" της γλώσσας του. Η γλώσσα  μ' αυτόν τον τρόπο, καθορίζει μια άπειρη σειρά εκφράσεων, κάθε μια με τον ήχο της και τη σημασία της. Με τεχνικούς όρους, η γλώσσα "γεννάει" τις εκφράσεις της γλώσσας του. **(Chomsky 2000).

Βιβλιογραφία:

* Chomsky, Noam (1957). Syntactic Structures. The Hague and Paris: Mouton.

** Chomsky, Noam (2000). New Horizons in the Study of Language and Mind. Cambridge: Cambridge University Press.

-  Bauer, Laurie (2007). The Linguistics Student's Handbook. Edinburgh University Press.

Μιλήστε στα μωρά σας

Οι λέξεις επηρεάζουν τη γνωστική ικανότητα των βρεφών από τους πρώτους μήνες της ζωής.

EVANSTON. Πανεπιστημιακοί ερευνητές του Northwestern University έχουν διαπιστώσει ότι ακόμη και προτού να αρχίσουν να μιλούν τα νήπια, οι λέξεις διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο στη γνωστική τους ικανότητα. Για τα 3μηνα νήπια, οι λέξεις επηρεάζουν την απόδοση σε έναν γνωστικό στόχο με έναν τρόπο που ξεπερνά την επιρροή άλλων ειδών ήχων, συμπεριλαμβανομένων των μουσικών τόνων.

Η έρευνα από τις Alissa Ferry, Susan Hespos και Sandra Waxman στο τμήμα ψυχολογίας στο κολλέγιο τεχνών και επιστημών Weinberg, θα εμφανιστεί στην έκδοση Μαρτίου/Απριλίου του Περιοδικού Child Development. Στη μελέτη, τα νήπια που άκουσαν τις λέξεις κατείχαν τα στοιχεία της κατηγοριοποίησης, ενώ τα νήπια που άκουσαν τις ακολουθίες τόνου όχι.

Στα τριών μηνών νήπια παρουσιάστηκαν μια σειρά εικόνες ψαριών που ταιριάστηκαν με λέξεις ή ηχητικά σήματα. Στα νήπια που συμμετείχαν στην ομάδα λέξεων τους έλεγαν, παραδείγματος χάριν, "Κοίτα το toma!"  - μια ψευδο-λέξη για τα ψάρια, καθώς κοιτούσαν την κάθε εικόνα. Η άλλη ομάδα των νηπίων άκουσαν μια σειρά ηχητικών σημάτων που αντιστοιχήθηκαν προσεκτικά στις φράσεις μαρκαρίσματος κατά τον τόνο και τη διάρκεια. Κατόπιν στα νήπια παρουσιάστηκαν μια εικόνα ενός νέου ψαριού και ενός δεινοσαύρου δίπλα-δίπλα, καθώς οι ερευνητές μετρούσαν  πόσο χρόνο εξέταζαν κάθε εικόνα. Εάν τα νήπια είχαν διαμορφώσει την κατηγορία, θα κοιτούσαν περισσότερο χρόνο μια εικόνα από άλλη.

Τα αποτελέσματα, λένε οι ερευνητές, ήταν εντυπωσιακά. Διαπίστωσαν ότι αν και τα νήπια που άκουσαν τη λέξη και τα νήπια που άκουγαν τους τόνους είδαν ακριβώς τις ίδιες εικόνες για ακριβώς το ίδιο χρονικό διάστημα, εκείνα που άκουσαν τις λέξεις διαμόρφωσαν την  κατηγορίας « ψάρι», ενώ εκείνα που άκουσαν τους τόνους όχι.

"Για τα τόσο νέα νήπια όπως τριών μηνών,  οι λέξεις ασκούν μια ειδική επιρροή που υποστηρίζει τη δυνατότητα να διαμορφωθεί μια κατηγορία," υποστηρίζει η  Hespos, καθηγήτρια ψυχολογίας και μία από τους συντάκτες της μελέτης. Αυτά τα συμπεράσματα προσφέρουν τα πιό πρόωρα στοιχεία μέχρι σήμερα για μια σύνδεση μεταξύ των λέξεων και των κατηγοριών των αντικειμένων."

Στους συμμετέχοντες συμπεριλαμβάνονταν 46 υγιή νήπια φυσιολογικής εγκυμοσύνης, με ηλικία από 2 έως 4 μήνες. Τα μισά από τα νήπια κάθε ηλικίας επιλέχθηκαν τυχαία στην ομάδα λέξεων. Όλα τα νήπια ήταν από τις οικογένειες όπου τα αγγλικά ήταν η κυρίαρχη γ προφορική γλώσσα στο σπίτι. Τα υπόλοιπα νήπια ήταν στην ομάδα τόνου.

"Υποψιαζόμαστε ότι η ανθρώπινη ομιλία, και ίσως ειδικά η κατευθυνόμενη-νηπιακή ομιλία, προκαλεί στα νέα νήπια ένα είδος προσοχής στα περιβάλλοντα αντικείμενα που προωθεί την κατηγοριοποίηση," ισχυρίζεται η Waxman, καθηγήτρια ψυχολογίας. "Προτείναμε ότι κατά τη διάρκεια του χρόνου, αυτή η γενική επίδραση που έχει σχέση με την προσοχή θα μπορούσε να τελειοποιηθεί, καθώς τα νήπια αρχίζουν να επιλέγουν μεμονωμένες λέξεις από την ομιλία, για να διακρίνουν μεταξύ των ξεχωριστών λέξεων και των ειδών λέξεων, και να εντάξουν αυτές τις λέξεις στο επίπεδο της σημασίας."

The brain speaks

Scientists decode words from brain signals

		IMAGE: An array of 16 microelectrodes -- known as a microECoG grid -- is arranged in a four-by-four array and shown next to a US quarter-dollar coin with a Utah state... Click here for more information.

SALT LAKE CITY, Sept. 7, 2010 – In an early step toward letting severely paralyzed people speak with their thoughts, University of Utah researchers translated brain signals into words using two grids of 16 microelectrodes implanted beneath the skull but atop the brain.

"We have been able to decode spoken words using only signals from the brain with a device that has promise for long-term use in paralyzed patients who cannot now speak," says Bradley Greger, an assistant professor of bioengineering.

Because the method needs much more improvement and involves placing electrodes on the brain, he expects it will be a few years before clinical trials on paralyzed people who cannot speak due to so-called "locked-in syndrome."

The Journal of Neural Engineering's September issue is publishing Greger's study showing the feasibility of translating brain signals into computer-spoken words.

The University of Utah research team placed grids of tiny microelectrodes over speech centers in the brain of a volunteer with severe epileptic seizures. The man already had a craniotomy – temporary partial skull removal – so doctors could place larger, conventional electrodes to locate the source of his seizures and surgically stop them.

Using the experimental microelectrodes, the scientists recorded brain signals as the patient repeatedly read each of 10 words that might be useful to a paralyzed person: yes, no, hot, cold, hungry, thirsty, hello, goodbye, more and less.

Later, they tried figuring out which brain signals represented each of the 10 words. When they compared any two brain signals – such as those generated when the man said the words "yes" and "no" – they were able to distinguish brain signals for each word 76 percent to 90 percent of the time.

When they examined all 10 brain signal patterns at once, they were able to pick out the correct word any one signal represented only 28 percent to 48 percent of the time – better than chance (which would have been 10 percent) but not good enough for a device to translate a paralyzed person's thoughts into words spoken by a computer.

LA "GRAMÁTICA DE LA LENGUA CASTELLANA" (1492) DE ANTONIO DE NEBRIJA-Hans-J. Niedehere Universität Trier (Alemania)

1. Presentación de los hechos

Empecemos presentando sencillamente los hechos. En el año 1481, el humanista español Antonio de Nebrija (1441/1444?-1522) publicó, después de algunos años de estancia en Italia, consagrados al estudio del latín clásico, las Introductiones latinæ, es decir, su Grammatica latina.

Siguen, hacia 1488 [no se conoce la fecha exacta], las Introduciones latinas contrapuesto el romance al latín, esto es, una nueva edición de la Grammatica latina, compuesta a instancias de la reina Isabel¹ y acompañada, esta vez, de una traducción al castellano.

En 1492 aparece, finalmente, la Gramática de la lengua castellana, sin parte latina en esta ocasión, la 'primera gramática de un idioma europeo moderno&8217;, como de modo poco acertado se la suele llamar, pues le antecede, por ejemplo, la Grammatica italiana de Leon Battista Alberti, de hacia 1450, una gramática de otro idioma vulgar que, no obstante, no puede en nada compararse con la de Nebrija.

Efectivamente, la lingüística actual no ha cesado de reiterar los singulares méritos de la Grámática castellana nebrisense. Tres importantes congresos² celebraron el V Centenario de su publicación. Unos años antes, Lope Blanch había ponderado la agudeza del autor con las siguientes palabras:

"De la penetración de Nebrija como gramático de la lengua vulgar no será necesario ofrecer muchos ejemplos. Basta recordar sus mismos criterios metodológicos: su determinación de las categorías está basada en razonamientos íntegramente gramaticales, y no en supuestos de índole semántica [nota a pie de página]. Todo el capítulo 7 del libro I puede considerarse como el primer intento de gramática histórica hecho en nuestra lengua, y con aciertos en verdad sorprendentes [nota]. Es notable su reconocimiento certero de las perífrasis verbales castellanas, inclusive las de futuro, cantaré y cantaría [nota]. Muy acertado es también su concepto fonético de la ortografía, justamente elogiado por Cuervo […]. «assi tenemos de escrivir como pronunciamos i pronunciar como escrivimos por que en otra manera en vano fueron halladas las letras» (I, 5 […]). Aquilata en todo su valor – como buen humanista – la lengua popular y la poesía tradicional, que utiliza con frecuencia en su libro a título de ejemplo; «su temperamento lírico le lleva a comprender el auténtico valor de la poesía popular que, muchas veces, reco­gida de la propia fuente, halla amplio eco en sus páginas gramaticales» [según Pascual Ga­lindo]." (Lope Blanch 1990, 55)

Independientemente de estos méritos atestiguados por la lingüística actual,³la Gramática castellena es, en su tiempo, una empresa malograda, un fracaso casi total.⁴

Esta valoración se desprende fácilmente de otra serie de hechos. La Grammatica latina de 1481 tuvo una tirada de 1000 ejemplares y debió ser vendida en pocas semanas. Se imponía una reedición. Ésta tuvo lugar el año siguiente y, del mismo modo que la primera, fue vendida rápidamente. Por eso, en 1483, vuelve a reeditarse. Así se inicia una imparable cadena de reediciones y reimpresiones que, hacia finales del siglo XVIII, rondará la cifra de doscientas, porque la obra era necesaria para la enseñanza universitaria del latín. Muy al contrario, la Gramática de la lengua castellana de 1492 se publicará sólo una vez en vida de su autor y una segunda en 1744-1747?, fecha por la que se le ha otorgado, incluso, el calificativo de "falsificación".⁵

El fracaso editorial de la Gramática castellana en vida de su autor contrasta de un modo muy llamativo con la gloria que, por el contario, se le atribuye en nuestros días. – ¿Cómo explicar esta desproporción de los juicios?

UN ALFABETO FONÉTICO DEL ESPAÑOL PARA USOS INFORMÁTICOS- por Antonio Ríos Universidad Autónoma de Barcelona (España)

Un sistema de transcripción fonética automática, al que también denominaremos transcriptorfonetizador, pone en relación dos representaciones de un mismo texto, una representación ortográfica de entrada y una representación fonética de salida, a través de una operación informática de transducción. Un transcriptor ha de ser un sistema capaz de representar mediante símbolos fonéticos la pronunciación de los enunciados de una lengua con un margen de error virtualmente nulo y el menor coste informático, por lo que constituye un campo de trabajo en el que confluyen la investigación lingüística y el desarrollo de los medios técnicos apropiados para cumplir dicho objetivo. Un ejemplo es el tema que desarrollamos en estas páginas, el código fonético de la transcripción: será tarea de la lingüística decidir el repertorio de signos utilizados, que deberán responder a unos determinados objetivos, mientras que la informática ha de buscar los mecanismos idóneos para formalizar dichos signos. o

El alfabeto fonético de uso común en la lingüística, el Alfabeto Fonético Internacional (AFI), de la International Phonetic Association (IPA), ha de ser adaptado para la representación fonética del español (cf. De la Mota y Ríos, 1995):

(1) Las convenciones del AFI permiten la posibilidad de una doble representación de los sonidos. Así, es posible usar diacríticos para distinguir los sonidos resultantes de procesos de asimilación de los sonidos derivados directamente del fonema correspondiente. Esta ambigüedad de la codificación puede ser utilizada de modo ventajoso para el caso del español, pues, frente a la descripción tradicional, los sonidos palatalizados lateral y nasal son distintos a los sonidos lateral palatal y nasal palatal (cf. Martínez Celdrán, 1989: 51 y 91):

palatal	[ ]	calle
	[ ]	peña
palatalizado	[ ]	colcha
	[ ]	conllevar